Gebiedsvisie Buytenhout-West (CONCEPT)

Inhoudelijke reacties kunnen per mail en vóór 6 juni naar; info@buytenhouttafel.nl

CONCEPT mei 2019

Inhoudsopgave

Voorwoord

Inleiding

Leeswijzer

1. Een eigen kijk op Buytenhout-West
2. Impressie van Buytenhout-West
3. De Filosofie van de Polders van Buytenhout
4. Onze Kernwaarden
5. Context, positionering & ambitie
6. Toekomstperspectief
7. Vervolg

PM Bijlagen

PM COLOFON

Voorwoord

Samen maken wij BuytenHout

Als ik tegenwoordig door de polder wandel, voelt het anders dan vroeger. Dit is niet meer zomaar het gebied waar ik heel graag kom, het is meer. Ik voel de waardevolle verbinding die we met de oprichting van de BuytenHoutTafel in 2018 hebben gerealiseerd. Een bijzonder gevoel.

Ik heb geleerd anders te kijken naar wat het gebied nodig heeft. En anders te kijken naar mezelf en naar de buren. Maar ook naar BuytenHout als onderdeel van het grotere geheel, zoals de Metropoolregio Rotterdam Den Haag. Om van daaruit samen te werken aan verbondenheid, klimaatadaptatie, biodiversiteit, kringlooplandbouw en governance. Het lijkt heel ingewikkeld. Maar eigenlijk zijn veel zaken die op dit moment op veel plekken in Nederland als ambitie worden beschreven, hier al jarenlang vanzelfsprekend. Alleen wisten we het niet van elkaar. Aan die bewustwording hebben we met de BuytenHoutTafel een belangrijke impuls gegeven. Daar mogen we trots op zijn. Maar denk ook aan de inbedding van initiatieven zoals Boeren voor Natuur, een heel innovatieve andere kijk op landbouw en een grote stap in de goede richting. Dit soort innovaties willen we ook in de toekomst in het gebied verder ‘boosten’ en faciliteren.

Mooi is ook dat we met de BuytenHoutTafel al snel de behoefte voelden om een gezamenlijke visie voor de toekomst te ontwikkelen. Een visie waaraan we initiatieven en ambities konden toetsen. De komst van de omgevingswet was daarbij een welkome ontwikkeling. Die gaf ons initiatief een extra zetje in de rug. Krachten bundelen en zelf aan de slag gaan, niet wachtend op een uitnodiging van overheden. Ik denk dat de voorzichtig groeiende verbondenheid binnen Buytenhout de grootste winst is van het proces dat we hebben doorlopen. Nu kunnen we met volle kracht vooruit. Want natuurlijk kan het altijd beter.

In deze gebiedsvisie laten wij zien hoe we onze polder samen verder willen verrijken. De keuzes die wij nu maken zijn belangrijk voor de ontwikkeling van Buytenhout-West op de lange termijn. We kunnen het ons niet meer veroorloven die keuzes los van elkaar te maken. Om ons gebied weerbaar en mooi te houden, moeten we met een integrale blik naar de opgaven kijken. Want zodra we niet meer als eilandjes denken maar voortdurend het grote geheel voor ogen houden, gaan we andere beslissingen nemen.

Elkaar leren kennen is daarbij cruciaal. En af en toe even met een kopje koffie op de bank gaan zitten en denken: ‘Hoe kan ik op mijn eigen kleine stukje van de polder zo verantwoord mogelijk leven of ondernemen en tegelijk bijdragen aan de belangen van mijn buurman?’

 Gé Kleijweg Voorzitter kerngroep BuytenHoutTafel

Inleiding

De gebiedsvisie voor Buytenhout-West zoals we die aan u presenteren is om twee redenen heel bijzonder. Ten eerste het proces. Daar vlogen soms de vonken vanaf. Zowel in de kerngroep als aan de tafels die in het voorwoord al genoemd werden, waren we het lang niet altijd met elkaar eens. Of hadden we soms moeite elkaars taal te verstaan, waardoor we het even duurde voor we door hadden dat we het wel eens waren. Tegelijkertijd was de toewijding indrukwekkend. Gedurende een jaar is een groep van rond de 100 bewoners, bezoekers, ondernemers, natuurverenigingen, ambtenaren en andere betrokkenen gepassioneerd met elkaar in gesprek gegaan tijdens een reeks bijeenkomsten. Dit document doet daarvan verslag. Het verzamelt de wensen, ideeën maar ook de zorgen die tijdens de bijeenkomsten naar voren kwamen en formuleert op basis daarvan een visie voor de toekomst. Bij de presentatie van resultaten verdwijnt soms naar de achtergrond hoe moeilijk dat was. Hoe het zoeken was, ook over de betekenis van die nieuwe ruimte van ontmoeten die we ‘tafel’ noemden. Maar: tot keuzes komen kón alleen door ruimte te geven aan verschillen van inzicht.

Ten tweede de inhoud. De visie is geschreven in een taal die misschien anders is dan u gewend bent. We zijn tenslotte een heel diverse groep mensen en geen beleidsexperts. In het schrijven vonden we sommige dingen moeilijk te verwoorden. Als je bijvoorbeeld vindt dat de kruisbestuiving tussen verschillende onderwerpen belangrijk is (landbouw en natuur bijvoorbeeld), hoe structureer je dan een tekst zonder in droge ‘sectorale’ opsommingen te vervallen?

“WAT VOOR U LIGT IS BIJZONDER OM DE INHOUD, MAAR ZEKER OOK OM HET PROCES. SOMS VLOGEN DE VONKEN ERVAN AF”.

Het allerbelangrijkste vonden we het uiteindelijk om te kiezen voor de gebiedswaarden die het meest kwetsbaar zijn, voor de dingen die het meeste onder druk staan. In de afweging (prioritering) tussen voor ons belangrijke thema’s, was de kwetsbaarheid van die waarde doorslaggevend. Recreatie is een sterke functie, een sterke economische drager. Natuur en biodiversiteit hebben een kwetsbaardere  vorm van vertegenwoordiging. Zij zijn eigenlijk een publiek goed (een common). Als zij geen sterke vertegenwoordiging hebben zal de natuur altijd het onderspit delven. Zoals dat ook in recente berichten in de kranten wordt bevestigd.

Daarom was het voor ons niet een keuze maar een vanzelfsprekendheid om natuur en biodiversiteit op de eerste plaatst te zetten en dan pas te laten volgen door de functie recreatie die in onze visie dienend moet zijn aan de natuur. Soortenrijkdom is dus een belangrijk vertrekpunt. De vervolgvraag is hoe daarvoor de condities te creëren. Daarbij hebben we het kringloopdenken centraal gezet als aanpak. Er gebeurt in het gebied al veel op basis van dit denken, via Boeren voor Natuur maar ook via andere initiatieven, en het kwam steeds terug in de gesprekken. Dat was natuurlijk niet de enige (kwetsbare) waarde. De set kernwaarden die we zijn overeengekomen brengt de overigen in kaart: wat vinden we allemaal belangrijk in het gebied en willen we absoluut houden of verder ontwikkelen?

 “AL SNEL LIJKT ALLES EVEN BELANGRIJK. MAAR IN ONZE VISIE KIEZEN WE VOOR DE DINGEN DIE KWETSBAAR ZIJN EN LATEN DIE LEIDEND ZIJN VOOR DE TOEKOMSTIGE ONTWIKKELINGEN EN ACTIVITEITEN”.

Als je die dingen bij elkaar optelt, dan ontstaat een visie op waar we naar toe willen, en wat we juist niet willen. En het interessante is, dat we met die visie, juíst omdat we vertrekken vanuit hetgeen het meest kwetsbaar is, ook andere dringende opgaven oppakken. Zoals klimaatverandering, of waterkwaliteit, of rust en openheid. Actief inspelen op trends van buitenaf, waar wij geen invloed op hebben, maar die wel druk uitoefenen op bijvoorbeeld de rust, stilte en soortenrijkdom in het gebied – zoals verstedelijking en ongedoseerde economische groei, hyper-recreatie en vervuilende landbouw – vergt moed en leiderschap. Daar hopen wij vanuit het gebied, met de tafel als nieuwe plek van discussie en kennis delen, blijvend een rol in te spelen.

“INTERESSANT GENOEG BLIJKT DAN, DAT WE HIERMEE OOK KRACHTIG INSPELEN OP ONTWIKKELINGEN ZOALS KLIMAATVERANDERING. DAARMEE NEMEN WE ALS GEBIED VERANTWOORDELIJKHEID VOOR ONDERWERPEN DIE VERDER GAAN DAN WAT HIER IN DE REGIO GEBEURT”.

Sommigen vragen zich misschien af – ‘maar waar blijft de economie’? Die is in ons verhaal juist heel belangrijk, maar het is een àndere economie. Een economie die bijdraagt aan het vergroten van de waarde van Buytenhout als geheel. Waarin ondernemers samen het verschil gaan maken. Ondernemers die willen bijdragen en investeren in het gezond houden van het gebied, omdat hun economische belangen daar uiteindelijk ook mee gediend zijn. Een economie waarin wederkerigheid en groei die past bij het draagvermogen van het gebied centraal staan.

Dan is dus bijvoorbeeld de vraag: wat zijn de vormen van recreatie die bijdragen aan behoud, herstel en ontwikkeling van onze kernwaarden. Of welke vorm van natuurbeheer is optimaal voor het vergroten van de soortenrijkdom? En wat betekenen de kernwaarden voor mobiliteit in het gebied. Stilte en soortenrijkdom komen bijvoorbeeld sterk naar voren in de kernwaarden. Die verhouden zich slecht tot autocrossen. Autocrossen is dan dus iets dat we niet als wenselijk zien voor dit gebied. Het is maar een voorbeeld van de redenering die we willen volgen.

“WAT NU NODIG IS, IS MOED EN LEIDERSCHAP OM AAN DEZE VISIE INVULLING TE GEVEN. DAT KAN NIET PIJNLOOS ZIJN, MAAR LEVERT DE DINGEN OP DIE WE BELANGRIJK VINDEN”.

Wij kunnen als groep betrokken vrijwilligers niet de taken van overheden en andere publieke partijen in het gebied overnemen. Met deze visie doen we daarom een appèl op hun daadkracht om het proces van verdere ontwikkeling handen en voeten te geven. Gelukkig is er al regelmatig contact geweest bij de voorbereiding van dit verhaal. Dat hebben we als zeer waardevol ervaren. Het verhaal stopt nu ook niet. De Buytenhouttafel vertegenwoordigt een proces waarbij deze visie ‘maar’ een tussenstand is. We nodigen u – bewoner, ondernemer, bezoeker, recreant, beheerder, deskundige, beleidsmaker, raadslid of bestuurder – uit om samen met ons verder deze spannende reis te vervolgen.

“ALS NIEUWE DEMOCRATISCHE RUIMTE MOETEN WE KRITISCH EN BETROKKEN BIJ BESLUITVORMING BLIJVEN, NIET OMDAT HET STRAKS MOET VAN DE OMGEVINGSWET, MAAR OMDAT WE VERANTWOORDELIJKHEID NEMEN VOOR DIT GEBIED EN ZIJN VOETAFDRUK ELDERS”.

Werksessie 2

Leeswijzer

In hoofdstuk 1 worden de aanleiding,  het doel en het proces van de totstandkoming van deze gebiedsvisie beschreven en met welk doel het burgerinitiatief de BuytenHoutTafel is ontstaan.

Hoofdstuk 2 geeft een impressie van het plangebied anno 2019 en toont de geschiedenis van Buytenhout in vogelvlucht.

De ‘Filosofie van Buytenhout’ in hoofdstuk 3 beschrijft in het kort de verbindende kwaliteiten en waarden die steeds naar boven komen in de gesprekken over Buytenhout. Vervolgens presenteren we de kernwaarden die we gaandeweg met bewoners en omwonenden, ondernemers en andere belanghebbenden hebben geformuleerd. Deze kernwaarden zijn belangrijk: ze vormen het  ‘kompas’ voor besluitvorming over toekomstige ontwikkelingen.

De BuytenHoutTafel maakt duidelijke keuzes voor de waarden in ons gebied die onder druk staan. In hoofdstuk 4 leggen we uit hoe we tot die keuzes zijn gekomen. In dit hoofdstuk worden ook de gebiedseigen thema’s geïntroduceerd. Deze thema’s worden in hoofdstuk 5 verder verdiept. In dit hoofdstuk zijn ook de ambities voor de thema’s en de bouwstenen voor het Toekomstperspectief beschreven.

Tot slot gaat hoofdstuk 7 over het vervolgproces, over hoe de BuytenHoutTafel haar betrokkenheid bij het gebied ook in de toekomst kan blijven vormgeven.

De hoofdstukken worden afgewisseld met korte foto-essays en illustraties, columns, persoonlijke reflecties, interviews en toelichtende teksten in kaders.

1. Een eigen kijk op Buytenhout-West

1.1 De noodzaak van een gebiedsvisie

In de afgelopen decennia heeft het gebied wat nu Buytenhout genoemd wordt, een enorme metamorfose ondergaan. Van een voornamelijk open polderlandschap met boerderijen, is het veranderd in een sterk verstedelijkt gebied met grootschalige infrastructuur, recreatiegebieden en glastuinbouw. Tegenwoordig is Buytenhout een groene enclave waarvan het belang in de loop der jaren alleen maar is toegenomen: het gebied is van levensbelang voor vele inwoners van Delft, Den Haag (Ypenburg), Delfgauw, Pijnacker, Nootdorp en Zoetermeer. Mensen kunnen er hun hoofd leeg maken, genieten van stilte en vogels, sporten en ontspannen. Het is een levendig, waterrijk landschap waar nog steeds de historie van ontginning, cultuurlandschap en agrarisch gebruik is te zien, inclusief de natuurwaarden die daar bij horen.

Het behoud van deze kwaliteiten is niet vanzelfsprekend. Een enorme groei van inwoners, groei van de economie en klimaatverandering leiden ertoe dat het landschap en de biodiversiteit in de regio steeds meer onder druk komen te staan. Maar tegelijkertijd groeit ook bij de omwonenden en de gebruikers van het gebied het besef van de betekenis en waarde van dit landschap voor de grotere omgeving en de opgaven van deze tijd.

Daarom hebben wij als ‘de BuytenHoutTafel’ in 2018 het initiatief genomen om krachten te bundelen en samen met een brede  groep betrokkenen zelf een gebiedsvisie voor Buytenhout-West te maken. Met het doel de kwaliteiten van het gebied te borgen én te versterken, om de grote opgaven van deze tijd te zien als kansen voor het gebied, zijn gebruikers en ondernemers, en om partijen te verbinden. De mensen van Buytenhout, de bedrijven en organisaties zijn divers, maar wij delen met elkaar de behoefte aan samenhang in de activiteiten en samenwerking. Zodat wij elkaar aanvullen, versterken en meerwaarde creëren voor elkaar en het gebied. Alleen zo kunnen wij ons sterk blijven maken voor het behoud van deze waardevolle, groene long voor de toekomst.

Met deze visie, waarvan het ‘hart’ bestaat uit een set van collectief gedeelde waarden, zoeken wij aansluiting bij de nieuwe omgevingswet, die vanaf 2021 gaat gelden. Een belangrijk doel van de Omgevingswet is namelijk om beleid en regelgeving voor ruimte en milieu integraler en participatiever te maken. Deze gebiedsvisie en het proces van de totstandkoming beantwoordt daarmee aan het doel van de Omgevingswet: om meer ruimte te scheppen voor burgerinitiatief, lokaal maatwerk en vertrouwen.

Afbeeldingenreeks verstedelijking van 1850 t/m 2017 (bron: www.topotijdreis.nl)

1.2 Doel van de gebiedsvisie: adaptief, flexibel en waarde gedreven

• De ontwikkelingen in de wereld gaan razendsnel, we weten veel maar nog lang niet alles wat er op het gebied afkomt. Daarom valt nu nog niet te voorspellen welke ontwikkelingen en urgente opgaven – maar ook welke kansen!- de komende 20 jaar nog meer op het gebied zullen afkomen. De in gezamenlijkheid opgestelde Kernwaarden vormen de basis voor een visie, die voorziet in een duidelijke (steeds te bediscussiëren) richting, met een tijdshorizon tot 2040. Maar die tegelijkertijd de mogelijkheid biedt voortdurend in beweging te blijven om in te kunnen spelen op ontwikkelingen die zich aandienen.
• Deze gebiedsvisie gaat daarom niet uit van een figuurlijke ‘stip op de horizon’, maar biedt een nieuwe manier van denken en werken die het mogelijk maakt om van koers te kunnen veranderen als veranderende omstandigheden daarom vragen. Het is een adaptieve visie, die ruimte biedt aan nieuwe kennis en voortschrijdend inzicht. Maar wel met een duidelijk kader van gedeelde kernwaarden, die ervoor zorgen dat de hoofdrichting duidelijk is.
• De BuytenHoutTafel heeft als doel ervoor te zorgen dat het gebied gezond en veerkrachtig is, zodat de bewoners van de gebieden rondom Buytenhout-West, hun kinderen, kleinkinderen en nog vele generaties na hen van het gebied kunnen blijven genieten. Dat betekent dat ontwikkelingen en investeringen in het gebied de ‘draagkracht’ van het gebied moeten ondersteunen, moeten bijdragen aan het gezond houden van de natuur in het gebied en aan de versterking van de Kernwaarden.
• De BuytenHoutTafel wil daar zelf ook een belangrijke rol in spelen. Daarom bouwt de BuytenHoutTafel al lange tijd aan een cultuur van samenwerking, wederkerigheid, dienstbaarheid en eigenaarschap.
• De BuytenHoutTafel wil meedenken en meebeslissen over de keuzes voor de toekomstige ontwikkelingen in het gebied. Als het gaat om klimaatmaatregelen, keuzes op het gebied van natuurontwikkeling en over welke vormen van recreatie wel of niet wenselijk zijn. Daarbij staan steeds de kwaliteiten centraal die onder druk staan – de kwetsbare waarden die juist in tijden van economische groei en verstedelijkingsdruk het onderspit delven
• De BuytenHoutTafel wil de gebiedsvisie borgen in de gemeentelijke omgevingsvisies van Delft en Pijnacker-Nootdorp, zodat de nieuwe ideeën over waarde, inrichting, beheer en gebruik daarin verankerd worden.
• De BuytenHoutTafel wil een rol krijgen bij de verdere uitwerking naar een omgevingsplan

De Omgevingswet

Op 1 januari 2021 gaat de nieuwe Omgevingswet in. Met de Omgevingswet wil de overheid de regels voor ruimtelijke ontwikkeling vereenvoudigen en samenvoegen. Het doel van de wet is om beleid en regelgeving voor ruimte en milieu integraler en participatiever te maken. Integraal werken of samenhangend werken volgens de Omgevingswet gaat over het bijeen brengen van allerlei verschillende onderwerpen, perspectieven en belangen om daar vervolgens in samenhang een afweging in te maken. Participatie onder de Omgevingswet gaat over een ander samenspel met bewoners, bedrijven en andere belanghebbenden. Zodat goede ideeën meteen op tafel komen, bestuurders betere besluiten kunnen nemen en initiatieven uit de samenleving een plek krijgen.

De maatschappelijke doelstelling van een goede omgevingskwaliteit is een van de grote vernieuwingen van de Omgevingswet. Waarbij de Omgevingswet een integrale benadering van kwaliteit stimuleert: een synthese van natuurlijke, culturele en sociale componenten.

Omgevingskwaliteit beperkt zich niet tot objecten maar is gericht op de publieke ruimte als geheel, op alles wat daarin voorkomt. Het gaat niet alleen over het visuele aspect (welstand of beeldkwaliteit) maar is gericht op een goed samengaan van gebruikswaarde, toekomstwaarde en belevingswaarde.

Omgevingsvisie

Een Omgevingsvisie is een integrale visie op de fysieke leefomgeving voor de lange termijn, die verplicht door een gemeenteraad wordt opgesteld. Het is een tactisch beleidsinstrument waarin strategische hoofdkeuzen voor de lange termijn worden gemaakt. De in een omgevingsvisie vastgelegde keuzes zijn richtinggevend voor het Omgevingsplan.

Een omgevingsvisie is vormvrij.

Een omgevingsvisie bevat:

1. een beschrijving van de hoofdlijnen van de kwaliteit van de fysieke leefomgeving
2. de hoofdlijnen van de voorgenomen ontwikkeling, het gebruik, het beheer, de bescherming en het behoud van het grondgebied
3. de hoofdzaken van het voor de fysieke leefomgeving te voeren integrale beleid

Bronnen: Werken met de omgevingswet, mr J. van der Velde, www.vng.nl, aandeslagmetdeomgevingswet.nl, www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/omgevingswet

Het ontstaan van de BuytenHoutTafel

In Buytenhout zijn de Vrienden van Biesland actief, sinds er op Hoeve Biesland in 2007 werd gestart met de uitvoering van het initiatief ‘Boeren voor Natuur’ (zie toelichting op pag … ). Het doel van ‘Boeren voor Natuur’ in de polder van Biesland was om landbouw en natuur met elkaar verregaand te integreren door te werken in een ‘gesloten kringloop’. Dat ging verder dan wat tot dan toe mogelijk was binnen Europees, nationaal en provinciaal beleid. Inmiddels wordt het ‘kringloopboeren’ ook voor andere boeren in Nederland ondersteund en presenteerde minister Carola Schouten (ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) in september 2018 op Hoeve Biesland haar visie op kringlooplandbouw in Nederland.

Daarmee heeft ‘Boeren voor Natuur’ er niet alleen voor gezorgd dat landbouw en natuur in dit stedelijke landschap sterk geïntegreerd zijn geraakt. Ook aspecten als recreatie, waterkwaliteit en klimaat hebben er baat bij. Rondom de Hoeve Biesland is een netwerk ontstaan van mensen die zich zeer betrokken voelen bij het gebied, verenigd onder de naam ‘de Vrienden van Biesland’. Zij namen de verantwoordelijkheid voor het creëren van maatschappelijk draagvlak voor Boeren voor Natuur.

De Vrienden van Biesland signaleerden in de loop der jaren een flinke toename van het aantal initiatieven in het gebied en voelden behoefte aan een platform dat overzicht kon bewaren en een wakend oog bieden. Zo ontstond het idee voor een BuytenHoutTafel: een laagdrempelige plek om alles wat Buytenhout aangaat te bespreken en uit te wisselen. Over de grenzen van gemeenten en de diverse beheersorganisaties heen.

De BuytenhoutTafel werd in 2016 opgericht op initiatief van de ‘Vrienden van Biesland’, enkele ondernemers uit het gebied en de vereniging voor Natuur- en Milieubescherming Pijnacker.

De BuytenHoutTafel heeft de Omgevingsvisie aangegrepen om nieuwe ideeën over waarde, inrichting, beheer en gebruik van Buytenhout-West te ontwikkelen in combinatie met een zoektocht naar nieuwe vormen van democratie en participatie. Om die nieuwe ideeën en nieuwe vormen te vinden, en vooral ook om meer sociale cohesie te verkrijgen binnen het gebied en tussen het gebied en de stad.

1.3 Ligging en Plangebied

Deze gebiedsvisie gaat over het specifieke gebied Buytenhout-West. Aangezien Buytenhout-West onderdeel is van een groter landschappelijk gebied, Buytenhout, worden afwisselend deze twee namen gebruikt in het document.

1.4 Hoe deze visie tot stand is gekomen

In het voorjaar 2018 vonden de eerste openbare bijeenkomsten plaats met een diverse groep gebiedsgebruikers, ondernemers, ambtenaren, natuurverengingen en andere belangstellenden.  De BuytenHoutTafel had gekozen voor een ‘organische’ aanpak; om stap voor stap samen met de deelnemers kennis te ontwikkelen die nodig was om gezamenlijk deze visie te kunnen maken. Een  proces wat niet tot doel had om op de snelste manier van van A-naar B te komen maar waarin het  gezamenlijk vinden van de ‘next step’ essentieel was om uiteindelijk  te komen tot een gedeelde ambitie.

We begonnen met gebiedsverkenningen en het ophalen van persoonlijke observaties; over gebruik, oriëntatie, beleving en betekenis van het gebied. Dit heeft een veelheid aan persoonlijke/individuele waarderingen, wensen en dromen opgeleverd.

De oogst uit die eerste verkenningen is vastgelegd in een reeks waardenkaarten. Daarnaast is al deze inbreng in verschillende dialogen vertaald naar een collectieve set Kernwaarden voor het gebied. In deze kernwaarden is de gedeelde visie van bewoners, ondernemers en andere belanghebbenden op de identiteit en kernkwaliteiten van het gebied vastgelegd.

Tijdens de volgende sessies van de BuytenHoutTafel zijn thema’s besproken die in Buytenhout-West een rol spelen en ook in de toekomst nog belangrijk zullen zijn. Verschillende thema’s kwamen aan bod, waaronder: waterbeheer, voedselproductie, recreatie, afvalbeheer, , mobiliteit, energieproductie en biodiversiteit. Om op enkele thema’s meer de diepte in te kunnen gaan, zijn deskundigen uitgenodigd om hun specifieke kennis met ons tijdens enkele extra kennis-sessies te delen. Tijdens die bijeenkomsten kwamen steeds meerdere thema’s tegelijk aan bod, om op een integrale manier en vanuit het ‘Buytenhout-denken’ de verschillende thema’s met elkaar te verbinden. Er is gekeken naar urgenties, trends, kansen en bedreigingen die relevant zijn voor het gebied. En naar wat de BuytenHoutTafel op het gebied van deze onderwerpen de komende 20 jaar wil bereiken. Bij het benoemen van die ambities, zijn steeds de kernwaarden leidend geweest.

Vervolgens zijn met het kernteam de ambities van de BuytenHoutTafel naast de lokale en regionale beleidsambities gelegd, om te kijken waar en op welke manier deze elkaar kunnen versterken.

Dit heeft geleid tot het formuleren van een zestal hoofdthema’s voor Buytenhout-West, die verder zijn uitgewerkt naar integrale ambities en vertaald naar principes voor de invulling van de gebiedsvisie.

In het schema hieronder is te zien hoe de gebiedsvisie is opgebouwd.

Routekaart proces Gebiedsvisie

routekaart-proces

Waardekaarten

2. Impressie van Buytenhout-West

2.1 Veelzijdig gebied

Buytenhout-West is een veelzijdig groen–blauw gebied, met polders en weiden, bos, parken, moerassen, watergangen en plassen. Door de kwaliteit en veelheid aan biotopen, en geleidelijke overgangen daartussen, herbergt het gebied een verrassend grote hoeveelheid planten en dieren op het land, in het water en in de lucht. De hoge biodiversiteit draagt bij aan de belevingswaarde van het gebied, maar geeft het gebied ook een functie in de verspreiding van soorten naar omliggende groene maar ook verstedelijkte gebieden.

Uit de BuytenHoutTafels kwam duidelijk naar voren dat deze veelzijdigheid en afwisseling van verschillende landschappelijke gebieden door iedereen gewaardeerd worden. Dat geldt ook voor de grote hoeveelheid soorten planten en dieren die in het gebied zichtbaar aanwezig zijn.

Foto’s  Hans de Vries

2.2 Van polder naar recreatiegebied

Maar Buytenhout-West heeft er niet altijd zo uitgezien als nu; een landschappelijk gebied omringd door stedelijke bebouwing, infrastructuur en kassen. Ooit behoorde het gebied tot de Hof van Delft, een grafelijk grootgrondbezit. De eerste grote transformaties vonden plaats in de middeleeuwen, toen de wildernis werd omgevormd tot weide en bouwland. Toen ontstond ook het basispatroon van wegen en sloten, dat nu in het buitengebied nog steeds grotendeels aanwezig is.

De afgelopen vijftig jaar heeft zich een tweede reeks grote transformatie in het gebied voltrokken. Vanaf de jaren vijftig van de twintigste eeuw heeft de verstedelijking in de regio gezorgd voor een schrikbarend afname van landschappelijk gebied. Daarmee is de waarde van Buytenhout-West als natuurgebied sterk onder druk komen te staan. Maar tegelijkertijd is de betekenis van het gebied als groene enclave juist voor velen toegenomen. Buytenhout-West heeft daardoor een belangrijke waarde als recreatiegebied gekregen, tijdens een van de BuytenHoutTafels benoemd als ‘mensen-uitlaat-plek’: buiten zijn is gezond en we hebben natuur nodig om te kunnen ontspannen in onze drukke levens.

Groene Ster

Buytenhout-West ligt in een van de vijf belangrijke recreatiegebieden in Zuid-Holland die de laatste 50 jaar in het landelijk gebied van de provincie zijn gerealiseerd: de Groene Sterren. Inmiddels zijn al deze gebieden getransformeerd van recreatiezones in het landelijk gebied tot groene eilanden in een stedelijke omgeving. Zo ook Buytenhout-West, wat onderdeel is van het grotere recreatiegebied Buytenhout. De aanleg van Buytenhout startte met de realisatie van de Delftse Hout. Later werden deelgebieden door verschillende opdrachtgevers ontwikkeld: het Bieslandse Bos door Staatsbosbeheer, de Dobbeplas door de Functionele Commissie Dobbeplas, en het Balijbos in het kader van de Floriade 1992.

Foto Hans de Vries

 

2.3 Boeren voor natuur

Hoeve Biesland is een van de weinig overgebleven agrarische bedrijven in het gebied en heeft een belangrijke positie. Niet alleen omdat het boerenbedrijf ervoor zorgt dat een stuk cultuurhistorisch landschap behouden blijft. Maar vooral omdat het hier lukt om via de visie van Boeren voor Natuur verschillende vormen van landgebruik te integreren. Natuur, landbouw en een aantrekkelijk landschap voor bepaalde typen recreatie (vogelaars, rustzoekers, boerenlandschap genieters, maatschappelijk boeren) gaan hier samen door een innovatieve manier van werken. Het beschermt kwetsbare natuurwaarden die beheer door landbouw nodig hebben en die goed kunnen samengaan met bewuste, rustgerichte recreatie.

Boeren voor Natuur

Boeren voor Natuur is een visie over het samengaan van natuur en landbouw door middel van een extensief bedrijfssysteem. Mest wordt schaars gemaakt op het bedrijf en de boer werkt met hogere waterstanden en meer landschapselementen. Hij of zij krijgt hiervoor een vergoeding op basis van een langjarige overeenkomst. Het concept wordt uitgeprobeerd op een melkveehouderij in de polder van Biesland (Zuid-Holland) en op twee schapenhouderijen en een zoogkoeienbedrijf op landgoed Twickel (Overijssel).

Biodiversiteit van boerenland

Boeren voor Natuur is gericht op versterking van biodiversiteit op boerenland, verbetering van de waterkwaliteit en verhoging van de landschaps- kwaliteit, door gezonde boerenbedrijven. Boeren voor Natuur is in 2001 door Wageningen Environmental Research (Alterra) geïntroduceerd als een visie voor de ontwikkeling van het platteland en samen met onder andere boeren en natuurbeheerders steeds verder ontwikkeld. Uitgangspunt van Boeren voor Natuur is, dat boeren goed in staat zijn om de condities te scheppen voor biodiversiteit die van oudsher gepaard ging met het boerenbedrijf. Dit gaat vooral om de landschapselementen van de oude cultuurlandschappen (bijvoorbeeld de Maasheggen), de biodiversiteit van graslanden en akkers, en de voormalige ‘outfields’ (wingebieden) zoals heidevelden en schraallanden. Deze natuurtypen zijn over het algemeen relatief duur in het beheer, doordat er meer arbeid in moet worden gestoken dan in beheer van ‘wilde’ natuur.

De boer gebruikt en maakt het landschap

Een ander belangrijk uitgangspunt is, dat dergelijke biodiversiteit het product is van extensieve bedrijfssystemen en functionaliteit van het landschap. Heidevelden, schraallanden en houtwallen hadden in het verleden een functie binnen het gemengde boerenbedrijf, en weiden en hooilanden waren nodig om te zorgen voor mest op de akkers. In het veenweidegebied werden riet en boerengeriefhout gebruikt, en was er een onderscheid in intensievere huis- en extensievere veldkavels. Zo zijn cultuurlandschappen en bijbehorende biodiversiteit ontstaan. Een bedrijfssysteem waarbinnen verschillende vormen van landgebruik een functie hebben, kan bijdragen aan duurzame ontwikkeling van het landschap door het creëren van gradiënten van nat naar droog en van rijk naar arm.

bron: www.wur.nl/nl/project/Boeren-voor-Natuur

*Holisme is het geheel van eigenschappen, tastbaar, biologisch, menselijk, technisch, economisch, enz., die niet alleen maar wel samen een geheel kunnen vormen.

 

 

 

 

3. De Filosofie van de Polders van Buytenhout

Waar vind je een gebied als Buytenhout: een gevarieerd landschap te midden van stedelijkheid – een veelzijdige plek waar landbouw, natuurlijke rijkdom en rust elkaar vinden en ruimte geven aan een veelheid van mensen en activiteiten?

Buytenhout is zo’n plek, met een gevarieerd en dynamisch landschap, met polders, bos, moeras en park, bedrijvigheid, verrassend veel planten en dieren op het land, in het water en in de lucht, met bijzondere uitzichten en ontmoetingsplekken.

Buytenhout is eigenlijk binnen: land in de stad.

Buytenhout zoals het is, is er niet vanzelf gekomen: actieve bewoners en bedrijven nemen er vanuit een sterk gevoel van verbondenheid met dat landschap, verantwoordelijkheid voor de toekomst. Inspelend op verstedelijking en klimaat- verandering, bewust van de risico’s van het verdwijnen van plant- en diersoorten (insecten!), willen we dit bijzondere ‘land in de stad’ ook voor de toekomst op een manier beheren en ontwikkelen die goed is voor het gebied zelf, en de voetafdruk buiten het gebied beperkt tot positieve waarden.

Buytenhout gaat ook over hoe we omgaan met elkaar. Relaties tussen overheden en bewoners en bedrijven veranderen.

Buytenhout experimenteert met een grotere rol voor beweging van binnenuit het gebied. Zodat de ontwikkelingen niet als losse flodders de samenhang verstoren, maar steeds het geheel versterken. Dat doen we in contact met elkaar en zonder het altijd met elkaar eens te hoeven zijn, maar verbonden.

Die holistische* filosofie is niet in een paar woorden samen te vatten, maar moeten we samen beleven, levend houden, koesteren. In dat bijzondere landschap te midden van de stedelijkheid blijven we leren en experimenteren, om het voor nu en de toekomst, sterk te houden en nog sterker te maken.

4. Onze Kernwaarden

41           Identiteit en kernwaarden als basis voor de gebiedsvisie

In de kernwaarden is vastgelegd wat de gedeelde visie is van bewoners, ondernemers en andere belanghebbenden op de identiteit en kernkwaliteiten van het gebied. Het zijn integrale waarden die steeds meerdere doelen dienen. Als deze waarden in balans zijn, kan het gebied floreren.

De kernwaarden zijn leidend bij het maken van afwegingen en keuzes of (nieuwe) ontwikkelingen, initiatieven en activiteiten de kernwaarden juist versterken of verzwakken, dus wel of niet wenselijk zijn in het gebied. De kernwaarden zijn er ook om inhoudelijk te onderbouwen waarom bepaalde activiteiten of initiatieven niet passend zijn in het gebied maar beter elders een plek kunnen krijgen. (nieuwe) Ontwikkelingen, initiatieven en activiteiten moeten steeds een positieve bijdrage leveren aan liefst meerdere kernwaarden.

5.Regionale context, positionering & ambitie

5.1 De regionale context en de opgaven voor Buytenhout-West

Zuid-Holland heeft een verstedelijkingsopgave van ongeveer 230.000 woningen tussen 2010 en 2030. Een deel daarvan, zo’n 80.000 woningen, is al gebouwd. Dan blijft er nog een opgave van zo’n 150.000 woningen over[1]. Dit heeft grote invloed op de kwaliteit van leven in onze regio. Ook in Buytenhout zal deze enorme groei van inwoners voelbaar zijn, onder andere door een toename van bezoekers en de behoefte aan meer (recreatieve) voorzieningen. Dat veroorzaakt druk op het gebied en de vraag hoe groot het draagvermogen van Buytenhout is. De groene, open ruimte als tegenhanger van de stedelijke dynamiek, zal in de toekomst nóg belangrijker worden voor het vinden van rust, ruimte en andere leefkwaliteiten.

Buytenhout-West biedt deze kwaliteiten. En kan in de regio een bijdrage leveren aan het omgaan met de gevolgen van klimaatverandering en aan het gezond houden van mensen, dieren en planten en als producent van voedsel. Zodat Buytenhout-West als geheel, en op de langere termijn ook buiten de grenzen van het eigen gebied, meer en meer een positieve voetafdruk zal achterlaten. Daarvoor zijn al belangrijke stappen gezet, bijvoorbeeld via Boeren voor Natuur, die als inspiratie dienen voor nieuwe initiatieven. Het kringloopdenken dat hierin verankerd is gaan we nog veel breder ontwikkelen, toepassen en uitdragen. Zodat we in het gebied steeds in gezamenlijkheid verantwoordelijkheid blijven nemen voor urgente opgaven zoals klimaatveranderingen, versterken van biodiversiteit, kwalitatief water en bodembeheer.

Een gebied in balans

Wij zien het als onze verantwoordelijkheid om te zorgen dat er in Buytenhout een gezond evenwicht blijft bestaan tussen stad en land, mens en natuur: een ecosysteem in balans vormt de basis voor veerkracht, welvaart en welzijn. Om die reden kiezen wij ervoor de meest kwetsbare waarden in het gebied, de natuur en biodiversiteit, voorop te stellen. En daarvoor te zorgen dat de juiste condities gecreëerd worden die leiden tot versterking van de natuur en biodiversiteit.

Verrijken biodiversiteit

Het gebied kan en wil een belangrijke bijdrage leveren aan het verrijken van de biodiversiteit in de regio. Een gezonde biodiversiteit is van belang om de natuur in het gebied weerbaar te maken tegen de druk die er door factoren binnen (recreatie, verkeer, landbouw) en buiten het gebied (luchtvervuiling, klimaatverandering, licht- en geluidhinder) op wordt uitgeoefend. Daarom is het van belang dat er tegenover deelgebieden met meer verstoring door intensievere recreatie, ook deelgebieden staan waar de natuur meer met rust wordt gelaten. En dat het gebied goed beheerd wordt. Inrichtingsmaatregelen en beheer moeten gericht zijn op behoud en verbetering van de biodiversiteit en het ecosysteem in het gehele gebied. Nieuwe activiteiten in het gebied mogen het ecosysteem niet aantasten en zouden deze bij voorkeur moeten versterken. Robuuste natuur is niet alleen minder gevoelig voor verstoring, maar heeft ook minder onderhoud nodig.

Voedselproductie

Voedselproductie is traditioneel gezien een functie van de buitengebieden rondom de steden en dorpen. In de 20^ste eeuw is die functie meer en meer op afstand van de stad komen te liggen. In Buytenhout-West is die functie nog wel aanwezig (ook al zijn er nog maar enkele agrariërs over in het gebied), al is de feitelijke productie van voedsel hier een bijproduct geworden. De landbouw in Buytenhout is in hoofdzaak beheerder van de natuur en het landelijk gebied. Buytenhout heeft in die zin een voorbeeldfunctie voor de circulaire landbouw in de regio én landelijk, en kan op het gebied van educatie voor jong en oud een grote  rol spelen.
Wij vinden het belangrijk de productie van voedsel dichtbij de stad te houden en zien daarom in Buytenhout een (ver)nieuw(d)e rol voor de landbouw, veeteelt en tuinbouw, maar bijvoorbeeld ook voor voedselbossen. Zo worden burgers op verschillende manieren weer in contact gebracht met (de productie van) het voedsel dat zij eten. Dat doen wij op verschillende locaties door de verkoop van groente rechtstreeks van de boer maar ook via het meedoen en werken in zelfoogsttuinen. Aangetoond is dat wanneer mensen zich weer bewust worden van de wijze waarop voedsel geproduceerd wordt en wat er voor nodig is om eten te verbouwen, zij zich meer bewust worden van de waarde van het voedsel dat zij eten en het hierdoor minder makkelijk weggooien.

Een gezonde mens in een gezond gebied

Als het ecosysteem van Buytenhout-West in balans is, kan het een belangrijke bijdrage leveren aan de gezondheid van bewoners rondom het gebied, door het bieden van:

• Rust en stilte
• Ruimte voor beweging en ontspanning
• Ruimte voor ontmoetingen
• Ruimte om te zijn
• Mogelijkheden om buiten in de natuur te genieten of te werken
• Ruimte voor het telen/verbouwen van gezonde voeding
• Gezonde en schone mobiliteitsmogelijkheden
• Het verbetering van de lucht- en geluidkwaliteit in de regio

Kwaliteit van de leefomgeving

Buytenhout-West draagt bij aan een hoge kwaliteit van leven in de regio en zorgt voor een aantrekkelijke leefomgeving. Dit gebeurt door:

• Het vergroten van de biodiversiteit
• Het in stand houden van het cultuurhistorisch landschap/ erfgoed
• Een toprecreatiegebied te zijn met eigen signatuur, waar recreatie dienend is aan rust, natuur (educatie) en landschap (water- en groenbeleving)

Klimaatadaptatie:

• Water en groen (bos) in Buytenhout-West dragen bij aan het tegengaan van hittestress
• Het gebied kan ruimte bieden voor (droge) waterberging en -buffer
• Een specifiek (Boeren voor Natuur) agrarisch- en waterbeheer in Buytenhout-West draagt bij aan het verbeteren van de bodemkwaliteit en het vasthouden van CO2, en levert daarmee ook een bijdrage aan:
• Tegengaan van bodemdaling

5.2 Wat betekent dit voor Buytenhout-West?

Om de hierboven genoemde ambities waar te kunnen maken, hebben we een gebied nodig, met voldoende ruimte voor het ontwikkelen van robuuste natuur en ecosysteem. Hoe groter het gebied is, hoe groter de kans van slagen om de soortenrijkdom weer te vergroten, Daarom hebben we alle ruimte hard nodig om de kwaliteit van het gebied te kunnen (blijven) waarborgen en het belang voor de directe omgeving te kunnen (blijven) dienen. Dat betekend dat er van het huidige grondgebied geen ruimte afgestaan kan worden voor verdere verstedelijking (bouwopgave), hyperrecreatie (heel intensief gebruik van het landschap) of grootschalige horeca/feestgelegenheden. We kunnen van  Buytenhout-West letterlijk niets missen!

Tegendruk

In Buytenhout-West gaan we zorgen voor ‘tegendruk’, door:

• Te kiezen voor kwaliteit boven kwantiteit;
• Het actief stimuleren van ontwikkelingen en initiatieven die de identiteit en kwaliteit van het gebied versterken (En het ontmoedigen van activiteiten en ontwikkelingen die de kernwaarden van het gebied niet versterken)
• Verder te gaan met het vergroten van draagvlak/betrokkenheid en samenwerking tussen stad en land
• Meervoudige waarde te creëren én laten zien, bijvoorbeeld: een waterberging kan ook een functie hebben voor recreatie en de teelt van eendenkroos
• Laten zien en communiceren wat het gebied uniek maakt en te bieden heeft: natuur, biodiversiteit, recreatieve mogelijkheden, ruimte, gezondheid, schone lucht en schoon water, verkoeling, voedselproductie, openheid enzovoort
• Nog meer aandacht te besteden aan natuureducatie, -bewustwording en -beleving

Het gebied ‘vergroten’

Om het draagvermogen van het gebied te vergroten stellen we voor om, figuurlijk en letterlijk, meer ruimte te creëren in Buytenhout-West, door:

• Het vergroten van het ‘draagvermogen’ van het gebied; onder andere door een uitgekiende aanleg van verschillende landschapstypologieën en een slimme mobiliteitsstrategie
• Het maken van betere groen-blauwe verbindingen naar omliggende gebieden (natuurgebieden, glastuinbouw en stedelijk gebied), ter bevordering van de natuurwaarde en biodiversiteit
• Het maken van goede langzaam verkeer routes ten behoeve van een betere bereikbaarheid van (verschillende functies in) in het gebied voor bewoners uit de omliggende woongebieden
• Door goed ruimtelijk ontwerp en landschappelijke inrichting de belevingswaarde vergroten
• Deelgebieden die nu nog weinig gebruikt worden (de ‘witte vlekken’) meer en beter benutten, bijvoorbeeld voor nieuwe functies en een betere bereikbaarheid
• Deelgebieden die nu vanwege achterstallig beheer minder gewaardeerd worden weer opwaarderen
• Waar mogelijk dubbel ruimtegebruik toe passen
• Slimme zonering in tijd en ruimte zodat drukte en luwte/stilte gebieden naast elkaar kunnen blijven bestaan

PM kaart(en) met

– ligging ’witte vlekken’

– ligging waardevolle natuurwaarden

– luwte-drukte kaart

– locaties waar onderhoud/beheer te wensen over laat
– aangegeven waar verbindingen niet optimaal zijn

5.3 De thema’s van Buytenhout-West?

De opgaven die we hierboven beschreven, hebben we vertaald naar een reeks gebiedseigen thema’s die allemaal met elkaar verbonden zijn. De manier waarop we met deze thema’s omgaan zal een belangrijke rol spelen voor de ontwikkeling van het gebied de komende 20 jaar. Het gaat om:

Natuur en biodiversiteit

De biodiversiteit en de natuurwaarden in Buytenhout-West zijn niet vanzelfsprekend en staan in dit gebied onder druk. Inrichtingsmaatregelen en beheer moeten gericht zijn op behoud en verbetering van de biodiversiteit. Nieuwe activiteiten in het gebied mogen de biodiversiteit niet aantasten en zouden deze bij voorkeur moeten versterken. Beheer moet gericht zijn op behoud en verbetering van de biodiversiteit.

Circulair en agrarisch natuurbeheer; de landbouw van de toekomst

In Buytenhout-West wordt gewerkt volgens de principes van kringlopen: eerlijke en duurzame voedsel- en landbouwsystemen met een verantwoord beheer van bodem, landschap, planten, dieren en water. Kringlooplandbouw dient meerdere belangen: voedsel, natuur, klimaat en bodemkwaliteit, gaat uit van de draagkracht van de aarde en een efficiënt gebruik van grondstoffen op bedrijfsniveau en in de regio. De agrarische functie is dienend aan de natuur- en recreatieve functie. Dat wil zeggen dat de gewenste natuurwaarden cq biodiversiteit bepalend zijn voor het type agrarisch beheer wat specifiek die natuurwaarde oplevert én zorgt voor een economische drager.

Recreatie – een gebied om te ‘zijn’

Buytenhout-West is een van de grote recreatiegebieden in de provincie Zuid-Holland en wordt intensief bezocht door verschillende groepen recreanten. Het gebied heeft een belangrijke waarde: buiten zijn is gezond en we hebben natuur nodig om te kunnen ontspannen en energie op te doen in onze drukke levens. De recreatie-waarde van Buytenhout-West hangt daarom 100% samen met de natuurwaarde van het gebied.

Water als bloedsomloop in Buytenhout-West

Een gezonde waterhuishouding is van levensbelang voor de natuur, de landbouw en de recreatie in het gebied. Het gaat niet alleen om waterberging, maar ook om waterkwaliteit, water gerelateerde natuur en biodiversiteit én om de recreatieve (belevings)waarde van water. Bovendien staat het waterbeheer in het gebied ten dienste van een groter gebied dan alleen Buytenhout-West.

Mobiliteit als beleving

Een toename van het aantal bezoekers en recreanten in Buytenhout-West, betekent ook een toename van het aantal verkeersbewegingen. Dit is een punt van zorg, omdat de verwachting is dat het gebruik alleen maar intensiever zal worden. Een mobiliteitsstrategie die gericht is op de kwaliteit en beleving van het transport, en die past bij de functies en draagkracht van het gebied is noodzakelijk.

Gebiedseconomie

Economische dragers zijn onmisbaar om de gewenste ontwikkelingen in het gebied mogelijk én volhoudbaar te maken. In Buytenhout-West streven we naar een gebiedseconomie die gericht is op samenwerken, kennis delen, meervoudigheid  en wederkerigheid. Een circulaire economie, waarbij economische groei niet leidend is, maar een verdienmodel waarbij zorg voor natuur en mens centraal staan en maatschappelijk of ecologische  waarden mee tellen. Circulair ipv liniair omdat het verkwisten van grondstoffen en het vervuilen van het landschap echt niet meer kan en veel te kostbaar is. Met ondernemers die inzien dat als hun activiteiten bijdragen aan het versterken van (de kernwaarden in) het gebied, ook hun eigen onderneming daar weer baat van heeft.

6. Toekomstperspectief en de richtinggevende bouwstenen

In dit hoofdstuk worden de gebiedseigen thema’s verdiept, benoemen we ambities en presenteren we de richtinggevende bouwstenen die nodig zijn voor de concretisering van deze visie in de vorm van: principes (hoe ga je er mee om), condities (wat is nodig om er te komen) en maatregelen (wat kun je concreet doen). De ambities, principes, condities en maatregelen samen geven aan hoe de BuytenHoutTafel verdere stappen naar de toekomst zou willen zetten.

6.1 Natuur en biodiversiteit

De BuytenHoutTafel wil zich van andere gebieden onderscheiden door in te zetten op kwalitatief hoogwaardige natuurbeleving en kleinschalige recreatie. Daarvoor moet de kwaliteit en veelzijdigheid van het landschap verder worden versterkt, zodanig dat de biodiversiteit in het gebied verrijkt wordt én verschillende vormen van recreatie in de natuur mogelijk blijven. Inrichting en beheer moeten gericht zijn op het ontwikkelen van steeds meer gevarieerde habitats, die onderdak bieden aan vele soorten planten en dieren. Schoon water, schone lucht en een gezonde bodem zijn daarbij belangrijke uitgangspunten voor mens, dier en natuur.

Biodiversiteit gaat niet alleen over in het oog springende bijzondere soorten. Die zijn het topje van de ijsberg, hoogstens een graadmeter voor de onderliggende kwaliteit van het gebied. Biodiversiteit gaat over voedselpyramides en kringlopen, waarvan een groot deel zich aan het gezicht van de waarnemer onttrekt. Het hele systeem moet kloppen, om natuur rijk en robuust te maken. Om te weten hoe het met de biodiversiteit in het gebied gaat, en wat de oorzaken zijn van eventuele veranderingen, is monitoring nodig. Dat hoeft niet perse op doelgroep te zijn maar kan ook globaler en gaan over de robuustheid van het gebied of op zichzelf staande deelgebieden. Mede op basis van deze monitoring kunnen er ook meer kwantitatieve doelen worden geformuleerd m.b.t. de ambities voor de biodiversiteit in verschillende deelgebieden. Tegelijk dient het proces van  monitoring ook voor kennisontwikkeling en -deling en om mensen meer in contact te brengen met de natuur.

In de huidige situatie heeft de organisatie (Staatsbosbeheer), die een groot deel van Buytenhout-West beheert, wel middelen voor incidentele projecten als de aanleg van een speelbos maar geen structurele middelen voor onderhoud van het gebied. Die situatie is op lange termijn niet volhoudbaar. Een deel van de benodigde middelen kan binnen het gebied worden verdiend, door opbrengsten uit bijv. recreatieve en agrarische activiteiten (incl. agrarisch beheer van niet agrarische gebieden). Maar het is evident dat er voor het behoud van de kwaliteit van een natuur- en recreatiegebied, dat een publiek belang dient voor een steeds grotere groep Randstedelijke bewoners, structurele middelen nodig zijn voor beheer en onderhoud. Die middelen moeten beschikbaar zijn voor alle eigenaren en beherende instanties in Buytenhout-West en gekoppeld worden aan duidelijke doelen m.b.t. de kwaliteit van natuur en recreatieve voorzieningen.

De hoge biodiversiteit in Buytenhout-West draagt niet alleen bij aan de belevingswaarde van het gebied, maar geeft het gebied ook een functie in de verspreiding van soorten naar omliggende groene maar ook verstedelijkte gebieden. Door Buytenhout-West te verbinden met andere groene gebieden, vormt het een onderdeel van een netwerk waarlangs soorten kunnen migreren.

groene verbindingen

Ambitie

Buytenhout-West streeft naar “in your face” natuur en biodiversiteit. Natuur die zó bijzonder en nadrukkelijk aanwezig is dat je er vanzelf respectvol mee omgaat. Biodiversiteit die zo hoog is dat het uitstraalt naar omliggende stedelijke en andere gebieden.

Principes, condities en maatregelen

Dat bereiken we door een robuuste inrichting, specifieke maatregelen (bijv. oeverzwaluwwand of bijencorridor), schoon water, een schone en gezonde bodem en door duurzaam beheer in kringlopen. En door het gebied via groene corridors te verbinden met andere groene gebieden in de omgeving en met ecologische verbindingszones in de omliggende wijken.

In het agrarisch gebruikte gebied zijn weidevogels de kroon op het werk. Wie goed voor weidevogels zorgt, is ook goed is voor insecten en biodiversiteit in brede zin, omdat weidevogels een voedselrijke bodem nodig hebben en kruidenrijk weiland. Een gebied dat geschikt is voor weidevogels, is ook goed voor klimaat (vanwege de hogere waterstand die emissies van CO₂ en methaan door inklinking van de veenbodem tegengaat), en draagt bij aan behoud van oud cultuurlandschap. Tevens verhoogd een robuuste biodiversiteit de recreatieve-/belevingswaarde van Buytenhout-West en stimuleert deze specifieke vorm van natuurbeheer ook nieuwe samenwerkingen met nieuwe partners.

6.2 Circulair en agrarisch natuurbeheer; de landbouw van de toekomst

In Buytenhout-West wordt binnen het initiatief ‘Boeren voor Natuur’ al een aantal jaren gewerkt volgens de principes van kringlopen, er is daarover al veel kennis opgedaan in het gebied. De agrarische functie is daarbij dienend aan de natuur- en recreatieve functie, dat wil zeggen dat de gewenste natuurwaarden cq biodiversiteit bepalend zijn voor het type agrarisch beheer wat specifiek die natuurwaarde oplevert én zorgt voor een economische drager. Meerdere ondernemers en organisaties in Buytenhout-West hebben de ambitie om ook, of nog meer, circulair te gaan werken.

Een groot deel van Buytenhout-West is veenweidegebied. De natuur die daarbij hoort heeft behalve een natuurwaarde ook een hoge recreatieve belevingswaarde. Het beheer van deze (veen)weidegebieden is van oudsher een taak van de boeren in het gebied. In Buytenhout heeft ‘Boeren voor Natuur’ een belangrijke functie in het verhogen van de landschapskwaliteit, het versterken van de condities voor biodiversiteit op het boerenland en het verbeteren van de waterkwaliteit.
Nog altijd wordt op diverse plaatsen in en direct rond het gebied op verschillende manieren (land- en tuinbouw) voedsel geproduceerd. In het gebied zelf gaat als gevolg van het initiatief ‘Boeren voor Natuur’ de voedselproductie samen op met natuurbeheer en -ontwikkeling. De dierhouderij vervult daarbij een directe taak in het natuurbeheer. ‘Boeren voor Natuur’ gaat zo ver mogelijk in het toepassen van een kringloopsysteem. Om dit specifieke beheer te kunnen laten functioneren zijn verdienmodellen nodig die de wensen en mogelijkheden van ten eerste leveranciers en afnemers van producten, ten tweede consumenten, en ten derde overheden/regelgeving bij elkaar brengen.

Ambitie

In de komende 20 jaar is de ambitie om de huidige voorloper positie van ‘Boeren voor Natuur’ te versterken door samen met het gehéle gebied als een kringloopsysteem te gaan werken én de mogelijkheden van het ontwikkelde kringloopdenken uit te breiden naar de omliggende gebieden.

Principes, condities en maatregelen

 Integratie tussen natuurbeheer en landbouw

Er wordt nog meer ingezet op het samengaan van natuur en landbouw via een intensieve samenwerking tussen natuurbeheerders en de agrarische sector. Soms is de boer natuurbeheerder, of de natuurbeheerder boer. Er is geen blauwdruk of model voor hoe deze samenwerking eruit kan zien of voor de financiële mogelijkheden hiervoor. Deze zijn veelzijdig, maken de integratie tussen natuurbeheer en landbouw aantrekkelijk, en stimuleren ook nieuwe combinaties met zorg en recreatie. In de besluitvorming over financiële ondersteuning wordt steeds de grote maatschappelijke en ecologische relevantie van deze activiteiten meegewogen.

Naast natuurbeheer, zorgt de voedselproductie in het gebied ook voor levendigheid en zorgt ervoor dat we ons er meer bewust van worden waar ons voedsel vandaan komt en hoe het verbouwd wordt.

Buytenhout zonder afval

Dezelfde logica geldt voor afval. Door het sluiten van de kringlopen zou er in principe geen afval meer hoeven te zijn. Afval is dan namelijk weer de grondstof voor een nieuw (of hetzelfde) product, net zoals de mest en mineralen van het agrarisch bedrijf dat zijn voor de groei van gewassen. We willen in Buytenhout de hoeveelheid afval zoveel mogelijk beperken. Een rondgang door het gebied laat zien dat er diverse plekken zijn, waar afval een probleem is of kan worden. De uitdaging is om elke soort (organisch en anorgansich) ‘afval’ in kaart te brengen en te herdefiniëren tot grondstof, de hoeveelheid afval zoveel mogelijk te beperken en waar mogelijk weer te gebruiken, het liefst binnen het gebied. Een ‘eigen-afval-neutraal’ gebied zou een hele goede ontwikkeling, waarmee ook de recreatieve belevingswaarde naar een hoog niveau gebracht kan worden.

6.3 Recreatie – een gebied om te ‘zijn’

Buytenhout-West is een van de grote recreatiegebieden van de provincie Zuid-Holland. Het gebied vertegenwoordigt belangrijke recreatieve waarden: buiten zijn is gezond en we hebben natuur nodig om te kunnen ontspannen in onze drukke, prikkelrijke levens. Recreatie biedt een uitgelezen mogelijkheid om de kwaliteiten van Buytenhout te beleven; het groen, water, de rust, de landschappen, en de openheid.

De recreatiewaarde van Buytenhout-West hangt 100% samen met de natuurwaarde van het gebied (uit diverse onderzoeken blijkt dat ‘de’ recreant in Buytenhout-West vooral op zoek is naar bewegen en/of ontspanning in de natuur[2]). Daarom is het in stand houden en versterken van de natuurwaarden en biodiversiteit een voorwaarde om als recreatiegebied ook op de langere termijn kwaliteit te kunnen (blijven) bieden. De recreatieve  functie is dus dienend aan de natuur-, dwz dat de gewenste natuurwaarden cq biodiversiteit bepalend zijn voor het type recreatie wat die specifieke natuurwaarden niet verstoort én zorgt voor een economische drager.

Buytenhout-West wordt nu al intensief bezocht door verschillende groepen recreanten die vooral komen uit de verstedelijkte gebieden rondom Buytenhout: Delft, Ypenburg-Den Haag, Nootdorp, Pijnacker en Delfgauw. In de komende 20 jaar zal de recreatieve druk op Buytenhout alleen maar toenemen, onder andere door de verstedelijking in de Zuidelijke Randstad. De algemene trend is dat buitenrecreatie groeit en de vraag naar verschillende vormen van recreatie in de natuur steeds diverser wordt. In de toekomst zal dus die vraag naar beleefbare, goed bereikbare buitengebieden nog meer stijgen. Het belang van Buytenhout als recreatief toevluchtsoord  en oase van groen en rust in de hectiek van de stad wordt daardoor alleen maar urgenter.
Dit zorgt voor een levendig gebruik en kansen, maar leidt ook tot tegenovergestelde belangen waarin duidelijk afwegingen gedaan moeten worden. Welke type functies en activiteiten wil je in het gebied en wat niet?

Ambitie

In de komende 20 jaar is de ambitie om de rol en waarde van het gebied als groene long in een verstedelijkte omgeving middels verschillende vormen van kleinschalige recreatiemogelijkheden te versterken. Het behoud en versterken van de natuurwaarden, de biodiversiteit en de waterkwaliteit, en ook een schone mobiliteit, is daarbij een belangrijke voorwaarde om als recreatiegebied kwaliteit te kunnen blijven bieden aan verschillende gebruikers uit de omliggende gebieden. Daartoe zal het draagvermogen van het gebied vergroot moeten worden.

Principes, condities en maatregelen

 Stimuleer schone recreatie

De ontwikkeling van  (natuur)recreatie die gebruik maakt van de kwaliteiten van het gebied worden gestimuleerd. De nadruk ligt hier op kleinschalige en diverse recreatiemogelijkheden[3]. Met het opstellen van een daarop gerichte programmering worden jaarrond de mogelijkheden van het gehele gebied benut. Met name initiatieven met een verbinding naar educatie en natuurbeleving worden aangemoedigd. Het streven is dat de recreatieve activiteiten schoon zijn; niet belastend voor natuur, milieu en mede-recreanten (denk aan geluid!). Recreatieve activiteiten versterken de identiteit en stimuleren de samenhang in het gebied.

De BuytenHoutTafel ambieert dat het gebied vooral een plek is voor onthaasten en ontspannen voor de bewoners van de omliggende gebieden. Dat betekent dus vooral ruimte bieden aan dagrecreatie en niet op het voorzien in een toeristische behoefte.

Vergroot het draagvermogen van het gebied

Er wordt daarop ingezet om in de komende 20 jaar het draagvermogen van het gebied te vergroten. Daartoe moet de landschappelijke veelzijdigheid verder worden versterkt. Dit zorgt ervoor dat verschillende vormen van recreatie (actief en passief) in het gebied naast elkaar mogelijk zijn. Deelgebieden die nog weinig bezocht worden (de zogenaamde ‘witte vlekken’ zoals de Randzone Balij, het meest oostelijke deel van het Buytenhout gebied, tussen Oudeweg en spoorlijn[4]), worden beter en meer bij het gehele gebied betrokken. Dat geldt ook voor ‘vergeten’ plekken zoals het Arboretum-Heempark en deelgebieden met een lage waardering door bijvoorbeeld achterstallig onderhoud (Hertenkamp), of slechte bereikbaarheid .

Het beheer van het gebied wordt aangescherpt in samenspraak met water- en verschillende natuurbeheerders en de agrarische beheerders. Bepaalde gebieden worden beter beschermd en (deels) ontoegankelijk gemaakt voor recreanten (zoals bv het Vogeleiland).

Een slimme mobiliteitsstrategie (zie thema Mobiliteit als beleving) zorgt voor meer ruimte, met name in de gebieden waar nu al grote druk heerst. De strategie gaat uit van een ‘goed-weer’ en een ‘minder-goed-weer’-scenario en speelt ook in  op de seizoenen waarin er in deelgebieden intensief gerecreëerd wordt.

Horeca als huiskamers van Buytenhout

De uitbreiding van het aantal horecagelegenheden, meer verspreid over het gehele gebied is zeker gewenst. Daarbij zijn diversiteit, kwaliteit en kleinschaligheid in het aanbod de sleutelwoorden, naast het toepassen van het kringloop denken. De horecagelegenheden van Buytenhout zijn de huiskamers van het gebied, en niet de feestzalen.

Voor het huisvesten van (nieuwe) recreatieve functies is op enkele plekken in het gebied nieuwe bebouwing toegestaan. Het gaat om strategische locaties waar nieuw programma gekoppeld aan recreatieve routes kan zorgen voor een betere spreiding van bezoekers in het gebied. Uitbreiding van verblijfsrecreatie in de vorm van bijzondere overnachtingsmogelijkheden in de natuur is beperkt mogelijk.

Creëer balans

Een sterke toename van recreatieve functies zal zich niet altijd goed verhouden met de behoefte aan rust, ruimte en stilte van andere bezoekers. Daarom moet er een heldere zonering komen in tijd en ruimte, zodat verschillende functies (drukte en luwte/stilte gebieden) naast elkaar kunnen blijven bestaan. Natuurwaarden, cultuur-historische waarden en recreatieve waarden hoeven niet in alle delen van het gebied even sterk beleefbaar te zijn, maar zijn over het gehele gebied wel in balans. De draagkracht van het gebied is daarbij leidend.

Beoordeel altijd vanuit waarde en balans

Nieuwe initiatieven worden altijd getoetst aan de kernwaarden van het gebied. Daarbij gaat het vooral over de interactie en invloedszones van nieuwe activiteiten ten opzichte van het bestaande. Voegt het in termen van kernwaarden iets toe aan de bestaande activiteiten of wordt het alleen maar voller en doet het afbreuk aan de bestaande activiteiten/waarden in termen van kernwaarden?

6.4 Water als bloedsomloop in Buytenhout

Water is een belangrijk thema in dit waterrijke gebied. Het watersysteem in Buytenhout speelt een grote rol voor de natuur, biodiversiteit en de landbouw en als drager van het cultuur-historisch landschap. Daarnaast heeft het water ook een belangrijke toegevoegde waarde voor de recreatie, verbindt stad en land met elkaar, bied mogelijkheden voor vervoer, en zorgt voor vermaak. Maar de verschillende hoogtes, de grote hoeveelheid aan pijlvakken en de slechte waterkwaliteit zijn op dit moment dilemma’s in het gebied die niet op korte termijn kunnen worden opgelost.

Dit vraagt een lange termijn visie die verbonden wordt met het reeds aanwezige kringloopdenken in het gebied. En een waterbeheer in het gebied dat ten dienste staat van een groter gebied dan alleen Buytenhout-West.

De verandering van het klimaat zorgt ervoor dat ook Buytenhout te maken zal krijgen met grotere perioden van droogte, maar ook perioden van extreme wateroverlast. Het is van belang hier op de lange termijn op te kunnen anticiperen met een adaptief watersysteem. Op dit moment wordt er ingezet op dat wat er al is, zoals (droge) calamiteitenberging. Het is dus nu niet nodig om op de korte termijn extra bergingen te maken.

Door te investeren in een veerkrachtig watersysteem, kan Buytenhout een dienst verlenen aan het stedelijk gebied – een plek waar stedelingen verkoeling kunnen vinden – én aan de glastuinbouw, waar behoefte is aan meer berging van water.

Het Hoogheemraadschap van Delfland wil circulair, energie- en klimaatneutraal worden in de eigen bedrijfsvoering, o.a. door restmateriaal te hergebruiken en energie te winnen uit water. Dit sluit aan bij het kringloopdenken van Buyetnhout.

Ambitie

Over 20 jaar moet in heel Buytenhout een  schoon en robuust watersysteem hebben. Alleen een robuust watersysteem kan optimaal de biodiversiteit in het gebied versterken en de ecologische kwaliteit verbeteren, wat tevens ook leidt tot meer recreatieve waarde. Het water moet langer in het gebeid vastgehouden worden en beter door het gebied stromen zodat amfibieën en vissen zich door het hele gebied heen kunnen bewegen. Daarbij hoort in het hele gebied permanent schoon water wat ook ‘zwemwaardig’ is. Gezien de invloed van toekomstige klimaatontwikkelingen niet goed te voorspellen zijn, is het belangrijk om in te zetten op een adaptief watersysteem. In het waterbeheer wordt een circulaire aanpak leidend.

Principes, condities en maatregelen

Gebruik het water voor meer (ruimtelijke) kwaliteit in het gebied

De waterbergende functie van de polder wordt op de lange termijn verder geoptimaliseerd om in tijden van droogte het gebied en de directe omgeving te kunnen voorzien van schoon water en in tijden van te veel water opslag te kunnen bieden. Het inzetten op reeds natte gebieden en deze verder vernatten kan de variatie in landschapstypen van Buytenhout vergroten en de rol en kwaliteit van het water beter zichtbaar maken.
Ondersteun recreatieve belevingswaarde door het varen van de grachten in de stad naar het achterland mogelijk te maken: water verbindt het achterland met de stad
Het water wordt ook ingezet voor een nieuwe vervoersbeleving, oa door het realiseren van verbindingen tussen bestaande watergangen en -plassen en een verbinding van de grachten in de binnenstad van Delft naar het achterland.. Een trekvaart van Delft naar het achterland zal er op korte termijn  niet komen ivm de hoogde verschillen van de pijlvakken. Maar kanoroutes zijn wel mogelijk, omdat dit gebruik veel adaptiever, kleinschaliger en flexibeler is. Dit verhoogd tevens de belevingskwaliteit van het gebied. Op de lange termijn zullen meer dingen mogelijk kunnen zijn. Maar initiatieven moeten altijd gekoppeld worden aan andere ingrepen en ontwikkelingen.

Het waterbeheer wordt circulair en ondersteunend aan de landbouw

Het verantwoord waterbeheer ondersteunt de ambities op het gebied van natuurontwikkeling en biodiversiteit en het daarbij behorende agrarisch beheer. Bewuste vernatting kan daarop inspelen en nieuwe ecologische gebieden creëren wat toegevoegde recreatieve (belevings)waarde creëert.

Een verantwoord waterbeheer draagt ook bij aan de weerbaarheid van het gebied bij veranderende weersomstandigheden als gevolg van klimaatveranderingen. Circulair waterbeheer is daarvoor een randvoorwaarde.

Het Hoogheemraadschap van Delfland wil circulair, energie- en klimaatneutraal worden in de eigen bedrijfsvoering, o.a. door restmateriaal te hergebruiken en energie te winnen uit water. Dit sluit aan bij het kringloopdenken van Buytenhout.  Het specifieke waterbeheer in het gebied stimuleert nieuwe samenwerkingen met nieuwe partners zoals de agrariërs, referaten , natuurverenigingen.

De wateropgave zorgt voor meer natuurwaarde

De biodiversiteit van het gebied wordt vergroot door nu al nattere gebieden aan het water terug te geven. Een beleid dat maatwerk mogelijk maakt voor de verschillende deelgebieden is essentieel.

Maak een robuuster watersysteem

Vergroting van het gebied zorgt voor meer mogelijkheden om het watersysteem robuuster te maken. Het opvangen en bufferen van regenwater en de zuivering van afvalwater kun dan in het gebied zelf plaatsvinden. Bijvoorbeeld door middel van zuiveringsmoerassen en in samenwerking met de glastuinbouwbedrijven in de omgeving die daar veel expertise over hebben, dat creëert ook weer extra natuurwaarde en nieuwe verbindingen.

Creëer zuiveringsmoerassen en zorg voor doorstroom

De reinigende werking van het natuurgebied wordt ingezet voor de zuivering van het water. Om de reinigende werking van het gebied te kunnen benutten, is het belangrijk om het water langer in het gebied te houden. Op de lange termijn moet er minder gebiedsvreemd water in de sloten zijn zodat de waterkwaliteit stijgt. Dan kunnen  op de lange termijn ook de bestaande plassen gebruikt worden als waterbuffer en voor doorstroom in het gebied. Meer doorstroom zorgt voor minder kans op blauwalg.

Dubbel ruimtegebruik

De wateropgave (beheer en onderhoud) wordt ook gekoppeld aan nieuwe manieren van voedselproductie of de productie van andere gewassen: het water wordt zo een ‘oogstgrond’ (denk aan het oogsten van eindenkroos)

Koppel de wateropgave aan de energieopgave

De wateropgave wordt ook gekoppeld aan kleinschalige vormen van energie opwek, warmteopslag of warmtewinning uit water. Drijvende zonnepanelen zijn niet gewenst, die veroorzaken schaduw op het wateroppervlak wat slecht is voor de natte ecologie. En ook biomassa uit het water verwerken tot biogas is niet geen gewenste manier om energie te winnen, omdat daardoor verschaling ontstaat van de bodemvruchtbaarheid omdat de koolstof onttrokken wordt.

De uitwisseling van energiestromen (en warmte) met de omgeving moet wordt benut. Hierbij wordt met name aan de tuinbouw gedacht (LTO). Uitgangspunt is altijd dat deze energieproductie zich moet verhouden tot de kwaliteiten in het gebied.

De wateropgave zorgt voor nieuwe verbindingen

De kwaliteitsbeleving van het water in het landschap/gebied wordt verhoogd door (nieuwe en) diversere (recreatieve) functies te koppelen aan verschillende waterpartijen: bijvoorbeeld met een waterspeelplek, educatieve programmering etc. De polder  is door zijn extreemheid ook bijzonder geschikt voor educatieve doeleinden> de polder ligt 5,5 meter onder zeespiegel…dat is  interessant voor andere doelgroepen en activiteiten

6.5 Mobiliteit als beleving

Een toename van het aantal bezoekers en recreanten in Buytenhout-West, betekent ook een toename van het aantal verkeersbewegingen. Dit is een punt van zorg, omdat de beschikbare infrastructuur nu op piekdagen al overbelast is en dit voor onveilige situaties, hinder voor omwonenden en verstoring van natuur zorgt. Een mobiliteitsstrategie die past bij de functies en draagkracht van het gebied is daarom noodzakelijk, met heldere en rigoureuzere ingrepen die het gebied duurzaam voorbereiden op de toekomst.

Het mobiliteitsaanbod in het gebied wordt dienend aan de gewenste natuurwaarden en de recreatieve functie én zorgt voor nieuwe economische dragers. Het aanbod wordt aangepast op de draagkracht van het gebied. Zo kan de bereikbaarheid van het gebied onderdeel worden van de beleving, zowel via land en waarom niet ook via het water?!

Bij het bepalen van de draagkracht van het gebied is gekeken naar de beschikbare fysieke openbare ruimte, de beschikbare milieuruimte en de belevingskwaliteit.

Het grote aantal parkeervoorzieningen in het gebied legt een groot beslag op de fysieke openbare ruimte. Ruimte die ook gebruikt zou kunnen worden voor het ontwikkelen van nieuwe natuur of voor het toevoegen van nieuwe recreatieve functies.

Met betrekking tot de milieuruimte zal het terugdringen van automobiliteit in het gebied een belangrijke bijdrage leveren aan de verbetering van de lucht- en geluidskwaliteit in het gebied, maar ook de milieuvoetafdruk van het gebied op elders beperken.

Te veel auto’s in het gebied leidt tot het vastlopen van verkeer, onveilige situaties en een slechtere beleving. En voor een recreant is per slot van rekening de kwaliteit van de beleving belangrijker dan het ‘ergens zo snel mogelijk kunnen komen’. Al met al reden genoeg om een slimme mobiliteitsstrategie voor het gebied te ontwikkelen.

Ambitie

Een slimme mobiliteitsstrategie creëert kansen om de (sociale, ecologische, economische en ruimtelijke) kwaliteiten en belevingswaarde van het gebied te vergroten en de kernwaarden te versterken. Een slimme mobiliteitsstrategie zorgt voor meer ‘draagkracht’ in het hele gebied, zodat de ruimtelijke kwaliteit en belevingswaarde in het gebied overeind blijven, ook bij een toename van bezoekers, maar zonder uitbreiding van de weg- en parkeerinfrastructuur in het gebied. Alternatieve, schone vormen van vervoer krijgen voorrang op gemotoriseerd vervoer. Op deze manier worden gezonde manieren van bewegen gestimuleerd.

Principes, condities en maatregelen

Vergroot de draagkracht van het gebied

Het verkeerssysteem wordt aangepast op de ‘draagkracht’ en de natuurlijke beperkingen van Buytenhout. Er komt een uitgekiende mobiliteitsstrategie (SMART-mobility) die uitgaat van een ‘goed-weer’ en een ‘minder-goed-weer’-scenario. Deze strategie wordt stapsgewijs ingevoerd en goed gemonitord.

Het aantal parkeervoorzieningen wordt drastisch teruggebracht. Hiermee ontstaat ruimte voor nieuwe (recreatieve)functies en de ontwikkeling van nieuwe natuur.

Optimaliseer schone bereikbaarheid

Bij succes wordt het doorgaand gemotoriseerd verkeer zo veel als mogelijk uit het gebied geweerd. Voor langzaam verkeer worden de mogelijkheden juist uitgebreid: (recreatieve) fietsers, wandelaars en ruiters krijgen prioriteit. Het netwerk van functionele en recreatieve verbindingen in en naar het gebied wordt uitgebreid en verbeterd. Dit stimuleert ook het langzaam verkeer boven het autogebruik.

De bereikbaarheid voor gemotoriseerd verkeer is buiten het hoogseizoen gewaarborgd door het op strategische plekken inrichten van goed ingepaste parkeervoorzieningen van een beperkte omvang. Aansluitend daarop worden voorzieningen die veel bezoekers hebben naar de randen van het gebied verplaatst.

Alternatieve vormen van vervoer, zoals witte fietsen (Buytenhout-fietsen?), fietsuitgiftes en horecavoorzieningen bij metro-stations, het uitbreiden van de ov-ontsluiting, fietstaxi’s, huifkarren en shuttlebusjes op drukke dagen, worden geïntroduceerd. Voor bezoekers die slecht ter been zijn worden alternatieve vervoervormen aangeboden.

6.6 Gebiedseconomie

Buytenhout-West heeft belangrijke waarden te bieden, maar er zijn ook voldoende middelen nodig om deze waarden in stand te kunnen houden. Dit vraagt om passende investeringen vanuit de verantwoordelijke overheden, maar ook andere economische dragers zijn onmisbaar om de gewenste ontwikkelingen in het gebied mogelijk én volhoudbaar te maken. Het gebied biedt veel kansen voor ondernemingen die de waarden van het gebied gebruiken om een onderscheidend aanbod te ontwikkelen én ondersteunend te zijn aan (de kernwaarden van) het gebied. Of in de woorden van de BuytenHoutTafel: “als je het gebied niet gebruikt, heb je hier niets te zoeken!”

Een gezonde economie gaat over individuele ondernemers, maar gaat ook over een economische dragers voor het hele gebied. Hoe gaan we ervoor zorgen dat een circulaire economie het hele gebied ten goede gaat komen? Zodat de functies die geld opleveren gebruikt worden om een gezonde financiële basis voor het hele gebied te kunnen garanderen. Op die manier kunnen verdiensten uit het gebied geherinvesteerd worden om kwetsbare waarden te beschermen, in sociale en ecologische duurzaamheid

Ambitie

Er komt een gezonde, circulaire gebiedseconomie, waarbij economische groei niet leidend is, maar een verdienmodel waarbij zorg voor natuur en mens centraal staan. Waarbij natuurlijke hulpbronnen niet sneller verbruiken dan dat het gebied ze kan hernieuwen.

Principes, condities en maatregelen

Stimuleer een andere economie

Ondernemerschap in Buytenhout-West is niet alleen gericht op financieel rendement, maar ook op ecologisch en maatschappelijk rendement, op het stimuleren van innovatie en investeren in sociale en ecologische duurzaamheid. Met ondernemers die inzien dat als hun activiteiten bijdragen aan het versterken van (de kernwaarden in) het gebied, ook hun eigen onderneming daar weer baat van heeft. En een overheid die open staat voor nieuwe manieren van samenwerkingen.

Voor deze andere economie is een cultuur nodig die  gericht is op samenwerken, kennis delen, meervoudige waardecreatie en wederkerigheid. Zoals in het Stiltegebied waar je eerst een workshop kunt volgend en aansluitend samen de wilgen gaat knotten als dienstverlening  voor het gebied.

Ondernemers versterken de ‘couleur locale’ en zorgen daarmee voor een aantrekkelijk en onderscheidend gebied, uitgaande van de kernwaarden.

Stimuleer hergebruik

In een gezonde, circulaire gebiedseconomie is hergebruik van bestaande gebieden, gebouwen, materialen, kennis en het verlengen van de levensduur een belangrijk uitgangspunt. In Buytenhout wordt dit met het kringlopdenken en doen extra gestimuleerd.

7. Vervolg

Deze gebiedsvisie levert bouwstenen voor de Omgevingsvisies die de gemeenten Pijnacker-Nootdorp en Delft aan het ontwikkelen zijn. Het is een product waaraan alle deelnemers van de BuytenHoutTafel-sessies een bijdrage hebben geleverd middels een bijzonder proces van observeren, leren, ontmoeten en samenwerken. We laten hierin zien welke richting we in de komende  jaren op willen met Buytenhout-West. Zodat ook toekomstige generaties nog van dit mooie natuurgebied kunnen genieten.

Eén van onze prioriteiten in de komende maanden zal zijn, hoe we dit proces van kennis delen, discussiëren en leren levend kunnen houden. Of we dat nu monitoring of lerend netwerken noemen, het gaat erom de verschillende bronnen van kennis, praktijkervaringen en meningen in en over het gebied blijvend te activeren. Zijn we nog op de goede weg? Scheppen we inderdaad de condities voor een andere manier van omgaan met kwetsbare landschappen? Of leiden nieuwe inzichten of ontwikkelingen er toe dat we onze kernwaarden moeten aanpassen?

Het borgen van de inhoud van deze gebiedsvisie in de Omgevinsgvisies van beide betrokken gemeentes zal voor alle deelnemers een belangrijke vervolgstap betekenen. Maar de manier waarop de ambities en principes, die in deze gebiedsvisie zijn benoemd, uiteindelijk vorm zullen krijgen in het gebied kunnen we nu nog niet voorzien. Dat wordt pas concreter in de uitwerking van de Omgevingsvisies van beide gemeenten naar een Omgevingsplan voor Buytenhout-West. Ook in dat traject zien we een belangrijke rol voor de BuytenHoutTafel, die ook in de komende jaren het platform wil zijn, waarbinnen de innovatieve nieuwe manier van (samen)werken verder wordt ontwikkeld.

Tot slot roepen de verschillende ambities en principes, die in de voorgaande hoofdstukken beschreven zijn, vragen op over de uitvoering. Als we bijvoorbeeld de belevingswaarde in het gebied willen vergroten door gemotoriseerd verkeer terug te dringen, wie gaat dat dan organiseren en wie is verantwoordelijk voor de uitvoering? We weten dat versnippering van taken en verantwoordelijkheden niet zullen leiden tot de gewenste uitkomsten. In een gebied met zo veel verschillende eigenaren, en betrokkenen (denk aan SBB, Hoogheemraadschap, natuurverenigingen, gemeentes en ondernemers) is het urgent om met elkaar te zoeken naar nieuwe samenwerkingsverbanden op het gebied van onderhoud, beheer, en economische activiteiten. Belangrijk voor de BuytenHoutTafel zijn ook hierbij  altijd de condities waaronder iets gedaan wordt. Voegen bijvoorbeeld de economische activiteiten meerwaarde toe aan het hele gebied (of alleen aan een deelgebied)? Wordt er gewerkt vanuit het kringloopdenken? Versterken het type onderhoud, beheer, en economische activiteiten de kernwaarden? Ook bij deze activiteiten zal dit het afwegingskader zijn.

Voor al deze zaken heb je uiteindelijk een passende organisatievorm en middelen nodig. Daar zal in de komende jaren naar gezocht  moeten worden. Vorm je samen een gebiedscoöperatie? Richt je een  gebiedsfonds op? Ben je een vereniging of meer een open netwerk? Of niets van al dat? Met het verder uitwerken van de ambities, zullen ook deze vragen concretere  invullingen krijgen.

De BuytenHoutTafel is dé plek om met elkaar te zoeken naar de best passende oplossingen en elkaar te blijven inspireren.

PM Bijlagen

Bijlage 1

“Ook voor het meest oostelijk deel van Buytenhout West, het gebied tussen Oudeweg en spoorlijn, geldt dat de bestemming groen/recreatie in stand dient te worden gehouden en waar mogelijk versterkt. Versterking dient plaats te vinden door inhoud te geven aan de voor dit deel beoogde doelstellingen en actiepunten van “Natuur op de kaart”. 
Het beleidsplan “Natuur op de kaart” geeft aan dat in het meest oostelijk deel van het gebied Buytenhout West een omvangrijke ecologische verbinding wordt onderkend over de Hofweg ter hoogte van de wijk ‘s Gravenhout Het Bos. Bij de ontwikkeling van het resterende deel van het wandelbos Laakweg dient aansluiting te worden gevonden bij deze doelstelling uit de ecologische kaart. Daarbij dient de inrichting van dit gebied ook de ecologische structuur in de richting van de Dobbeplas en parallel aan de Hofweg/Molenaar Blonkweg te versterken. Bij de inrichting van dit gebied ten oosten van de Oudeweg kan de recreatiefunctie worden versterkt door bijv een waterspeeltuin, bloemrijk grasland afgewisseld met begroeiing en zichtlijnen die aansluiting vinden bij de historie van dit gebied, mogelijkheid tot beeldentuin of amfitheater.
De Hofweg zal de groenbeleving voor het verkeer in dit deel van de gemeente dienen te versterken en een zorgvuldige overgang van de groenstructuur naar de naastgelegen woonwijk juist moeten ondersteunen i.p.v. onderbreken en hinderen, zoals in de huidige situatie het geval is.”

PM Colofon

[2] Bronnen: Dagrecreatie_Monitor_Zuid-Holland_2014_-_rapport_def, Bezoekersonderzoek Zuid-Holland 2017 gebieden

[3] De BuytenHoutTafel maakt duidelijke keuzes voor vormen van recreatie die passen bij het gebied. De kernwaarden zijn hierbij leidend. Dat betekent dat vormen van recreatie die veel (geluids)overlast bezorgen aan andere recreanten en/of de kwaliteiten van het gebied niet benutten niet welkomzijn, bijvoorbeeld extreem actieve recreatie zoals een waterskibaan, motorcrossen of housefeesten. Wel kleinschalige activiteiten, die gebruik maken van de kwaliteiten van Buytenhout-West en passen bij de natuurbeleving, kleinschalige festivals die natuurbeleving ondersteunen, educatieve activiteiten.

[4] zie beleidsplan “Natuur op de kaart” (pag 24, punt 26) en de zie ook bijlage 1